twitter logo
facebook logo
email icon
English  search icon

Mae ein cwricwlwm Addysg Bersonol, Gymdeithasol ac Iechyd yn dechrau gyda phwnc newid. Sut rydyn ni’n newid, sut mae ein cyrff yn newid, sut mae ein perthnasoedd â theulu a ffrindiau’n newid a pha newidiadau y gallwn ni eu disgwyl yn y dyfodol. Bob blwyddyn, mae’r myfyrwyr yn gwerthuso’r sesiynau hyn sy’n cael eu diwygio a’u mireinio o flwyddyn i flwyddyn i sicrhau ein bod ni’n ymdrin â materion sy’n amserol ac yn berthnasol. 

Rydyn ni’n adeiladu ar y cyfnod hwn trwy edrych ar anatomi a ffisioleg fel bod yr holl bobl ifanc yn gyfforddus wrth ddefnyddio’r geiriau a’r enwau cywir ar gyfer y rhannau o’u cyrff. Rydyn ni’n teimlo bod hyn yn bwysig iawn am ddau brif reswm.

Yn gyntaf, mae’n caniatáu i ni ymdrin â meysydd pwnc sensitif a phwysig mewn ffordd aeddfed, heb ysgogi teimladau annifyr wrth ddefnyddio’r geiriau anghyfarwydd hyn am y tro cyntaf.

Yn ail, mae’n strategaeth ddiogelu bwysig iawn; mae’r wybodaeth hon a defnyddio’r iaith briodol yn galluogi’r eirfa ar gyfer adrodd am gamdriniaeth pe byddai’n digwydd.

Bob blwyddyn, rydyn ni’n adolygu’r hyn rydyn ni wedi’i ddysgu hyd yma, rydyn ni’n ychwanegu at y wybodaeth hon yn rhan o’n gwaith cyngor ysgol, ac rydyn ni’n cael ein harwain gan ein myfyrwyr, y gymuned leol a materion byd-eang. Mae gosod y sylfeini cadarn hyn yn caniatáu i ni fynd i’r afael â phynciau fel anffurfio organau rhywiol merched (FGM), gwasgu bronnau’n fflat, trais a thrais rhywiol, a phriodas dan orfod mewn ffordd aeddfed a sensitif. Mae’r astudiaeth achos hon yn archwilio sut rydyn ni’n dysgu am gamfanteisio’n rhywiol ar blant. 

“Mae ein hymagwedd at fyw a thyfu yn cynnwys rhaglen gynhwysfawr a datblygiadol o addysgu a dysgu, sy’n cael ei chyflwyno yng nghyd-destun Ysgol Iachus lle mae iechyd a lles disgyblion a chymuned gyfan yr ysgol yn cael eu hybu’n weithredol. Mae ein rhaglen yn cael dylanwad cadarnhaol ar ethos, dysgu a pherthnasoedd ar draws yr ysgol. Mae’n ganolog i’n gwerthoedd ac i gyflawni nodau ac amcanion datganedig ein hysgol. Mae’n helpu disgyblion i ddatblygu’r wybodaeth, y ddealltwriaeth, y sgiliau a’r agweddau y mae arnyn nhw eu hangen i fyw bywydau hyderus, iachus ac annibynnol yn awr ac yn y dyfodol.”

Awgrymiadau da gan y Pennaeth Cynorthwyol

sicrhau bod Addysg Bersonol, Gymdeithasol ac Iechyd wedi’i hymsefydlu yng nghwricwlwm eich ysgol o’r dechrau. Dyma’r unig ffordd ddiogel o siarad am bynciau sensitif.  

 

 

gynllunio’n ofalus. Mae’n rhaid amseru cyflwyno’r sesiwn hon ar gamfanteisio’n rhywiol ar blant yn ofalus. Mae angen iddyn nhw gael amser i brosesu’r hyn maen nhw wedi’i drafod gyda chefnogaeth yn yr ysgol. Mae angen amser yn ystod y tymor ac yn ystod yr wythnos ysgol i gael sgyrsiau dilynol. Felly, nid ar brynhawn dydd Gwener na diwrnod olaf y tymor, a cheisiwch osgoi gwrthdaro ag adegau eraill pan fyddan nhw dan bwysau.

 

gynnwys rhieni. Rydyn ni’n gwneud hyn trwy ein cyngor rhieni sy’n agored i bawb (mae hwn ar wahân i’r Gymdeithas Rhieni ac Athrawon neu riant-lywodraethwyr, er bod croeso iddyn nhw hefyd, wrth gwrs). Rydyn ni’n rhannu cofnodion y cyngor myfyrwyr a’r cyngor rhieni â’r ddau grŵp, a thrwy hynny’n agor deialog.

 

gynllunio dull cydlynol a chyson o weithredu gydag amcanion clir sy’n cynnwys rhieni, gofalwyr a’r holl staff proffesiynol ac asiantaethau ymweliadol. Mae hyn yn allweddol i gyflwyno addysg ar bynciau sensitif yn llwyddiannus. Datblygwch a chynhaliwch gysylltiadau â’ch cymuned leol, gofynnwch am gymorth a chynhwyswch eich cymuned leol.

Mae’r holl ddisgyblion Blwyddyn 6 yn treulio diwrnod cyfan yn dysgu am stori wir merch leol o’r enw Claire. 

Maen nhw’n dysgu bod Claire wedi cael ei cham-drin gan ei thad pan oedd hi’n naw oed. 

Roedd dau ddyn wedi meithrin perthynas amhriodol â hi pan oedd hi’n 12 oed a gadawodd ogledd Lloegr am Lundain pan oedd hi’n 13 oed.

 Treuliodd y deng mlynedd nesaf yn ceisio dianc rhag y gang oedd yn magu perthynas amhriodol, y fasnach ryw a’r problemau defnyddio sylweddau yr oedd hi wedi’u datblygu.

Ar ôl dod at ein gilydd fel grŵp blwyddyn i glywed y stori, rydyn ni’n dychwelyd i’n hystafelloedd dosbarth i wneud nifer o wahanol weithgareddau i’n helpu i fyfyrio ar beth rydyn ni wedi’i glywed.

 Mae’r gweithgareddau hyn yn ein gwahodd i feddwl am y stori o safbwyntiau gwahanol, gan ein galluogi i adnabod risgiau ac arwyddion camfanteisio’n rhywiol ar blant oedd yn amlwg yn stori Claire. 

Mae nodiadau gludiog ar gael, drwy gydol y dydd, i’r bobl ifanc nodi unrhyw gwestiynau yr hoffen nhw eu gofyn i Claire. 

Mae’r diwrnod yn dechrau trwy ddarllen stori Claire i’r grŵp blwyddyn cyfan.

Yn ôl yn yr ystafelloedd dosbarth, mae’r bobl ifanc yn gweithio mewn parau ac yn myfyrio ar beth yw ystyr camfanteisio, pam y siaradodd Claire â’r dynion, pam yr aeth hi gyda nhw a sut oedd y dynion yn gwybod y byddai hi’n gwneud hynny.

Nesaf, fe ddarllenon ni ddarnau o ddyddiadur Claire a thrafod fel dosbarth yr arwyddion a’r cliwiau bod pobl yn meithrin perthynas amhriodol â hi.

Rydyn ni’n gweithio ar y ‘llinell meithrin perthynas amhriodol’ gan ofyn beth sy’n digwydd ac yn archwilio sut gallai’r person ifanc sy’n dioddef hyn fod yn teimlo. Dysgwch fwy am fodel Llinell Meithrin Perthynas Amhriodol Barnardo’s yma. 

Yn y gweithgaredd hwn, rhannwyd y dosbarth yn ddau grŵp. Gweithiodd hanner y dosbarth ar syniadau ynghylch beth yw nodweddion perthynas dda, gan gwblhau’r frawddeg: ‘Mae gan berthnasoedd iach rhwng oedolion...’. Canolbwyntiodd gweddill y dosbarth ar gwblhau’r frawddeg ‘Mae gan berthnasoedd afiach rhwng oedolion...’. Ac yna fe roddon ni adborth fel dosbarth cyfan. Mae’r gweithgaredd hwn yn gyflwyniad da i drafod beth ddylai fod yn rhan o bob perthynas.

 

 

Dilynir hyn gan weithgaredd dosbarth cyfan: beth ddylwn i ei wneud os ydw i’n pryderu am rywbeth fel hyn?

“Dweud wrth oedolyn rwyt ti’n ymddiried ynddo”

“Ffonio Childline”

0800 1111 - www.childline.org.uk

Ar ddiwedd y dydd rydyn ni’n dod at ein gilydd eto fel grŵp blwyddyn cyfan. Rydyn ni’n rhannu’r cwestiynau roedden ni eisiau eu gofyn i Claire drwy gydol y dydd. Yn y pen draw, rydyn ni’n cyfarfod â Claire, y mae’r stori wedi’i seilio arni. Mae Claire yn ymweld ag ysgolion yn ein hardal leol yn rhan o fenter gyda’n gwasanaeth heddlu lleol a gweithwyr cymorth cymunedol yr heddlu. Mae hyn yn rhoi cyfle i ni ofyn ein cwestiynau iddi. 

 

Os oes gennych chi ddiddordeb mewn trefnu diwrnod CRhB ar gyfer eich ysgol chi, mae dolenni ac adnoddau yn yr adran wybodaeth gyferbyn, a rhestr bwysig iawn o’r pethau i’w sefydlu yn gyntaf yn yr adran ‘Dylech’ ar ddechrau’r adran hon. 

Fodd bynnag, mae hefyd yn werth cofio bod trafodaeth yn mynd rhagddi ar hyn o bryd ar b’un a ddylai deunyddiau sensitif, fel storïau a phrofiadau goroeswyr, gael eu defnyddio a sut i’w defnyddio. Darllenwch fwy am hyn yma. Victim Focus yw sefydlwyr yr ymgyrch #nomoreCSEfilms.

 

“Mae camfanteisio’n rhywiol ar blant (CRhB) yn fath o gam-drin rhywiol. Mae plant mewn sefyllfaoedd a pherthnasoedd camfanteisiol yn cael rhywbeth fel anrhegion, arian neu anwyldeb o ganlyniad i gyflawni gweithgareddau rhywiol neu bobl eraill yn cyflawni gweithgareddau rhywiol arnyn nhw”
(NSPCC, 2019)

 

 

“Mae [CRhB] yn gallu digwydd i unrhyw un ohonon ni ac os ydyn ni’n gwybod beth ydyw, gallwn ni ei atal rhag digwydd” (merch Bl6)

“Mae’n gallu digwydd i fechgyn a merched” (bachgen Bl6)

“Fe ddysgais i beth yw camdriniaeth” (merch Bl6)

“Fe ddysgais i fod hyd yn oed oedolion rydych chi’n ymddiried ynddyn nhw  yn gallu eich siomi chi” (bachgen Bl6)

“Doeddwn i ddim yn gwybod bod pobl yn talu  arian am ryw” (merch Bl6)

 

 

“Y peth allweddol yw nad ydyn ni’n llawn werthfawrogi beth mae ein plant yn gallu ei wneud. Dylen ni fod yn edrych tuag allan, rydyn ni’n rhan o gymuned fyd-eang.” 
(Pennaeth Cynorthwyol ac arweinydd Addysg Bersonol, Gymdeithasol ac Iechyd dynamig)

 “Nid yw’n gydsyniad pan fyddwch chi’n ofnus.” 
(Addysgwr Blwyddyn 6)

“Nid yw hyn yn golygu pawb, a bydd rhai o’r bobl fwyaf dymunol y byddwch chi’n cyfarfod â nhw wedi bod yn ddieithriaid ar un adeg. Ond mae’n well i ni allu siarad am bethau drwg yn hytrach nag esgus nad ydyn nhw’n digwydd.” 
(Addysgwr Blwyddyn 6)

I gael gwybod sut mae’r ysgol hon yn gweithio’n greadigol i  hybu llais disgyblion, gweler Gwneud i Lais Gyfri

 

 

Lawrlwythwch yr astudiaeth achos yma:

PDF ICON